Visualizzazione post con etichetta Introduzione. Mostra tutti i post
Visualizzazione post con etichetta Introduzione. Mostra tutti i post

Duas peràulas de Baìnzu Piliu

Pensende de pubblicare sas ottavas mias, appo preguntadu a su politòlogo otieresu Baìnzu Piliu de iscrìer duas rigas de insertare comente prefatziòne; et como bos las podides lèggere innoghe.

"Pruìte faeddare et iscrìer in sardu? Oe m’ant fattu custa pregunta. Et isco su ‘e narrer.
Nois semus Sardos et vivimus in Sardigna. Sa limba nostra, nadìa, est su sardu.
Sende chi – pro como - semus a intro de s’Istadu italiànu, tevimus connoscher fintzas sa limba de sos italianos, mancari no sìet sa limba nostra.
No b’at peruna rejone pro ponner a un’ala sa limba nostra.
Una cale si siet persone podet imparare nessi battor o chimbe limbas, si at sa pesadura chi li deghet. Et tando, pruìte zente meda no imparat su sardu a sos fizos? A chie cumbenit chi perdemus sas raighinas nostras? Torrat a contu, ebbia, a s’Itàlia, ca connoschende solu sa limba italiàna, nois, a bellu a bellu, diàmus assemizare a issos, nos diàmus mujare a su chi cherent et nos diàmus fintzas irgonzare de esser sardos.
Pro bona sorte, b’at galu sardos meda chi no s’acconostant et sighint a cherrer faeddare sa limba insoro. Devimus narrer grascias a sos poétes chi, prus de atteros, impitant su Sardu. No intames, et pro cumprire, tia narrer a sos poétes chi no si lassent attràer troppu da-e sa rima fatzile, ponzende, pro fagher illestresa, peràulas italiànas, cando bi sunt cussas sardas.
Su Sardu cheret imparadu et contivizadu che-i sas atteras limbas, et bi cheret su tempus sou."

Baìnzu Pilìu                                                                                            Trupu Ilde, die 14 de nadale 2020


Pro sos chi no lu connoschent, bos lu presento cun s’iscrittu de Antoni Bassu, chi agattades in su sito https://sites.google.com/site/ilsassareseincazzatobis/bainzu-piliu.

“Oggi ho incontrato un vecchio amico.
Passeggiando quà e là, questa mattina ho incontrato un vecchio amico.
Per l’anagrafe questo amico avrebbe 77 anni, ma vecchio non si direbbe, visto che l’aspetto fisico è quello di un cinquantenne .
Calvo come Marvin Hagler, barbetta rada, aspetto come sempre anche nei momenti tristi, sereno e gentile. Ogni tre passi incontrava uno che lo conosceva e lo fermava, si vede lontano un chilometro che è ben voluto da coloro che lo hanno conosciuto in altri tempi.
Si chiama Gavino Piliu , ma tutti da sempre lo abbiamo chiamato alla Sarda ovvero Baìnzu.
Due lauree e non ho ben capito se sta per prenderne una terza, esercita oggi l’attività di Psicologo, a Sassari.
Questo nome , non dirà molto ai giovani, ma è stato una figura di spicco, anzi una delle maggiori personalità del Sardismo.
Lo stato italiano lo aveva bollato come pericolosissimo sovversivo, di quelli da perseguire a tutti i costi, in quanto gli riconobbero la forza devastante per quel periodo delle sue idee indipendentiste.
Negli anni 80 era un professore di chimica presso l’Università di Sassari e fece discutere due tesi (una delle quali la diede mia sorella Rosa ) in lingua Sarda, che hanno la stessa valenza di quelle discusse in italiano.
In quegli stessi anni divenne sindaco di Bulzi, un bellissimo paesino in provincia di Sassari, ed al sottoscritto come anche a molti altri sembrava fiorire una primavera per la rinascita della Sardegna, visto che allora il Partito Sardo ebbe moltissimi consensi popolari nelle regionali, ed in vari comuni Sardi.
In maniera pittoresca ma fortemente sintomatica, nel 1982, accolse Pertini in costume Sardo tradizionale facendo anche vistosamente affiggere un cartello con scritto A fora s‘Italia.
Questa volta le istituzioni italiane non lo perdonarono, e fu arrestato immediatamente dopo, per associazione a scopi sovversivi insieme ad un altro nutrito gruppo di Indipendentisti.
Anche le pietre sanno che Baìnzu è una persona assolutamente non pericolosa, che le idee Sardiste le ha sempre manifestate in maniera non violenta, ma questo non bastò e fù condannato a cinque anni che scontò appieno.
Bisogna riconoscere l’estrema dignità di come quest’uomo, orgoglioso sino all’estremo, ha affrontato il carcere ma, soprattutto, gli anni successivi, penalizzato come fu nel suo lavoro. […]
Dopo la morte della prima moglie, a distanza di anni si è risposato con una giovane ossese, e continua i suoi studi di Matematica per diletto e di Filosofia per diletto e lavoro. […]
Antonio Bassu.

https://i0.wp.com/www.robertosedda.it/wp-content/uploads/2015/02/Baizu-Piliu.jpg?w=500
Baìnzu Pilìu

Tantu pro cumintzare

©suigante
Deo, in sa piatza de Uri, intitulada a su duttore Felis Alisa

Custu chi sezis pro léggere est unu tribàgliu nàschidu pro isbàgliu.
Una bella die de abrile, fia sétzidu in s’ortu, fummende comente semper. Tott’in-d’una, m’est bénnidu a conca tiu meu, Sevadore Vàrgiu, mortu da-e pagu. Fit un omine comente pagos si nd’agattant. Sériu, onestu, benéficu. Unu segnore a-beru. Et li piaghìat sa poesìa sarda.
Pensende a issu, appo créttidu de li fagher cosa aggradéssida, iscriéndeli una poesìa in ottadas, pro lu saludare. Mi so setzidu et, in-d’un’iscutta, l’appo fattu su cantu. Sas peràulas parìant de las aer àppidas semper in mente: ch’escìant a-derettu, sighende métrica, grammàtica et rima. Bos lu juro chi mi so meravizadu deo matessi! Primmu de tando, in rima no aia iscrittu guàsi mai, et pensaìa chi fit unu tribàgliu meda diffìtzile de fagher. Appo pensadu chi fit issu matessi a mi ispirare. Et tando nd’appo approfettadu et appo proàdu a nde fagher àtteras.
In cussas dies, appo connòschidu una pisedda et accortziéndemi a issa, est bescidu su cantu pro sa Silvia mia.
Duncas, sa siguresa at leàdu sa manu et mi so postu a nde iscrìer de cale siérat calidade: su chi mi ‘enìat a conca.
Appo seberadu de iscrìer in sardu ca, appende fattu annos como un’esperiéntzia de iscrittura poética in limba italiàna, mi so abbizadu chi, mancari la tratte da-e barant’annos, s’italiànu no est sa limba mama mia. Su sardu lu sento prus forte intro de a mie, prus pròfundu et poi, tzertos sentimentos faéddant solu sa limba sarda.
Anzis, pensendebéi ‘ene, so convintu chi bi sient cosas chi nos séberant et nois nos podimus solu arrender a issas. Et deo mi so arresu a sa poésia, a sa limba sarda, a sas cosas betzas, a sas fotografìas.
Bi sunt péraulas però chi no agattant boltadura in sardu. Et tando so ‘istadu custrettu a las iscrìer in italiànu, ischirriéndelas da-e sas àtteras. Et tando, sas peràulas chi, in sas ottavas, agattades iscrittas cun su caràttere corsivu, sunt bistadas leàdas a-derettu da-e sa limba italiàna.
In finittìa, ammustrende sos iscrittos a mama, app’àppidu sa primma crìtica: iscriénde in sardu, podet accadire chi meda lettores non resessant a cumprender sas peràulas chi appo chérfidu impreàre.
Nachi fia impreénde unu sardu antigu. M’est dòlfida meda comente crìtica, ca m’at fattu abbizare chi sa limba sarda no est prus sa de primmu. Ca, mancari sas limbas sient in continùu rinnovamentu, comente a nois, sa nostra limba at subidu sa colonizatziòne issa puru. Meda peraùlas si sunt pérdidas et in logu de issas impreàmus peràulas italiànas, inglesas, frantzesas, etc…
Pro istrobojare cust’atzola, bos appo fattu un àtteru donu: finidas sas ottavas, agattades unu glossàriu, chi bos podet ajuàre in sa lettura et in sa cumpresa de sos cuntzettos chi appo chérfidu mustrare.
Pro truncare sa lettura, appo impreadu s’archiviu de retrattos de su Centro Culturale “Su ‘Igante”, de su cale so titolare. Azis a agattare duncas retrattos meda, de sos cales appo tottu sos drettos et su copyright. Mi las ant donada guasi tottu sas famìlias uresas, pro ammanitzare mustras et documentos chi pottant servire a mantenner s’ammentu de sa ‘idda et de sa zente de Uri.
Pro custa pelea in ottavas, ajudu m’at dadu su tribàgliu, ca, boltas meda, mi toccat de tribagliàre a de notte. Et cales oras mezus b’at pro pensare? M’appo leàdu unu cuadernu et appo cumintzadu a iscrìer.
Addirimentu mannu m’at dadu puru Pedru Casu, rettore de Berchidda, romanzeri, poéte e preigadore in limba logudoresa (mortu su 20 de bennarzu de su 1954), ca appo impreàdu comente una Bìbbia su vocabolàriu sou.
Torrare gràscias est netzessàriu a tottu sos chi m’ant ajuàdu in custu attrivimentu.
Pro sas chircas chi m’ant ispiradu in sas ottavas: Zuseppe Secchi, Antoninu Sìmula Cirroni, Antònia Alvàu, Liliàna Pirisi, Mattéu ‘Manuele Dettori, Danilo Casiddu, Marìa Franca Canu, Istévene Alberto Tedde, Marco Atzeni et tottu sos chi operant in sa truma de “Uri ‘etzu”, in su social network Facebook.
Pro s’ispiratziòne, sa musa mia, Sìlvia Carboni et pro sa pascènscia, mama (Marìa Madalena Vàrgiu), babbu (Mattéu Delogu) et frade meu (Alberto Delogu).

Agabbo custas rigas, cunsagrende sos versos a Sevadore Vàrgiu, ca creo chi siérat bistadu cuntentu meda si aìat pottidu léggere custos fòglios.

In finittìa, betto unu guànte de isfida a nonnu meu, Chìrigu Dettori, issu puru poéta de taulinu, ca, ponzéndemi sa manu in conca, barant’annos como, at contribbuìdu a mi imbitzare a sas bidéas particulares; cun s’augùriu de li dare mattana meda pro su tìtulu de poéte in sa famìlia nostra.

Sentidu