Vintichimbe chidas

Pro Erika B. et Alexander P. G.

1.
Da-e pisedda de vintises annos,
Pro cantu podìa esser impignada,
No tenìa galu pensamentos mannos,
Nè bidìa s’ora de nde-aer accansada.
Amore-et istùdiu fint sos affannos,
Da-e tribàgliu et dolores fia accorada
Et no pensaìa de-aer nou abberelu,
Isettende in corpus un anghèlu.

2.
Mama aggiummài, cando l’at ischidu,
Brinchende, sa bòvida at toccadu,
Et issu, cando poi bi l’appo nadu,
Da-e s’emotziòne no rezìat ficchidu.
Mandighende che leòne abbramidu
Et semper drommida, appo passadu
Sa primma prinzesa mia, preghende-a Deu’ (s)
De-‘ardiàre s’arriscosu puntinu meu.

3.
Parìat sa Festa Manna-‘e santu Brottu,
Ballende che ballare in matta mia,
Et gai s’annu ch’est barigadu tottu.
Su chimbe de bennarzu, a-caristìa!,
M’est nàschidu-in conca nou abbolottu:
Pensamentos malos et de marturìa
Ant leàdu de sa bon’ora su caminu,
Cando-appo ‘idu de sàmbene traìnu.

4.
"Faghe custu", "Faghe cuddu", goi et gai:
Su notte cantos cunsizos retzidos!
Ma no mi lu isettaìa pròpriu mai
Chi, sighende cumandos allestridos
De su duttore, mi fia posta in guài’ (s),
Ca nos at male-abberu assistidos.
Primmu-‘e s’ora fit fizu meu naschende
Et deo in s’ambulantza-abboghinende.

5.
Morit innoghe si t’as a-illierare!
Mi fit semper nende gai su duttore,
A-ratza de manera-‘e sussegare,
In logu-‘e mi fagher de ajuttore;
Et s’ambulantza sighende-a sonare
Mi faghìat crèschere donzi terrore:
Tottu su-‘iàzu so ‘istada preghende,
Ma disisperu como fit binchende.

6.
Cando so arrivida-a s’ispidale
No aìa prus fortzas et pagu-alenu.
De pedra mi parìat su cabidale,
Ma nessi su coro meu fit serenu.
S’ajudu chi m’est bistadu vidale
Mi l’at dadu issu, chentza dirrenu:
Maridu meu, mai m’at lassada sola,
Nèndemi: “Già nde ‘ogamus atzola…”.

7.
Donzi tipu de esames m’ant fattu,
Et s’austida fit s’issoro concluìda;
Ma deo, comente semper, accanida,
Lis appo negadu cuss’abbasattu:
Deo so forte et issu est corriàttu,
Si Deus cheret l’appo-a dare sa vida!
”.
Maridu meu, tando, s’est fattu biàncu
Et sas ancas li sunt bènnidas mancu.

8.
Tottu-in d’una, appo intesu tzoccu,
Comente chi si creberat pallone
Et sos duttores, dèndesi-afflissiòne,
A un’ala-ant lassadu su derroccu,
Pro finire de-Ippòcrate missione:
Su dolore mi parìat un istoccu;
De sa criadura m’aìant illieradu,
Mancari chi de pes si fit mustradu.

9.
Finas a s'in-cras, no nde-ischìa sa sorte,
Ca nudda-aìa 'idu et nè intesu,
Si fit biu, si l'aìat tentu sa morte,
Si aìat piantu, si si fit arresu.
In s'apposentu, in su lettu-'e mesu,
Sorrasta mia già m'at ajuàdu forte
Cando sas àtteras a suere daìant
Et sas jannas mias mancu s'abberìant.

10.
Bene disinfettada, su manzanu,
Mancu chi essère bistada brutta,
Mi ch'ant faladu a su piànu-'e sutta
Pro mi disvelare su feu arcanu.
Cun ojos infustos et bucca-asciùtta,
Iscusolzos pro donzi malesanu
Appo 'idu passada cuss'intrada,
Parados pro retzire s'ammuttada.

11.
Chirchende su meu-amadu siddadeddu,
Filos et tubos in donzi chizone,
Inghiriàdu de lughes, minudeddu,
Aìat sas ancas fines che puzone,
Bratzos istrìziles che alidreddu,
Et una conchighedda che briòne.
Tando pro sa primma 'olta l'appo-'idu
Ma sos ojos mios l'ant disgradessidu.

12.
In d'unu friu, timòria m'est passada
Et sètzida mi so affaccu-a issu;
Bidèndelu mi nde so-innamorada,
Ca mi parìat che Cristos, crutzifissu.
De donzi cosa l'appo prommissu
Et finas a oe no mi so pensada,
Ca làgrimas mudas sa die-ant frimmadu
Cuntrattu cun fizu meu istimadu.

13.
Donzi die, in su longu curridore,
Parimis, nois mamas, tantos soldados,
Approntadas pro'-intrare, cun ardore,
A inùe fint sos fizos dildiciàdos.
Cun-d'unu pòddighe fint carignados,
Che sos fulferarzos ali-minore'(s),
Ma l'intendìant semper sa 'oghe nostra,
Ca donzi die nde li faghimis mostra.

14.
Fizu meu, in sas vintichimbe chidas
Chi est bistadu intro sa matta mia,
Ottighentos grammos de incalchidas
At leàdu et nd'at fattu economìa.
Ma cando rejones sunt accadidas,
No li sunt bastados pro sa affannìa
Chi sa vida li fit ammanitzende,
Et aggiummài già si che fit andende.

15.
De cussas dies, torrende a su contu,
Donzi tres oras, un'ora umpare
Nois nos podimis cun issos frimmare
Et de fizos nostros aer su cunfrontu.
Su tiralatte già fit semper prontu
Pro bi lis dare-a los accostazare,
Et umpare-a su latte donzi tantu,
Già li daìa calchi figura-'e santu.

16.
Unu sero, de cussos feos et tristos,
S'est posta-a sonare sa campanella.
Sos duttores no si nde sunt abbistos
Et deo l'appo fattu de sentinella,
Giamende-a issos et puru a Cristos.
So cùrrida finas a sa cappella;
Poi appo-ischidu chi fit emorragìa
A conca, povera criaduredda mia!

17.
In cussa die, l'ant sàilvu sos duttores,
Ma chissà chie lis at mòvidu manos.
Deo creo, chi si issos nos torrant sanos,
Est ca Deus los 'àrdiat da-e sos errores.
Su die, appo-offertu sos mios beranos
Pro torrare a issu sos albores
Et, chi siet fàula o chi siet abberu,
Mi nde so gosada de donzi-isperu.

18.
Passada s'emergèntzia, già m'ant fattu
Unu donu mannu et desizadu:
Sa primma die chi-in bratzos l'appo leadu,
Mi tremìa che-i su sòrighe cun s'attu;
A sos cordiòlos fit galu annattu
Et lu movìa che fiore delicadu.
Fit manna et meda cuss'emotziòne:
Lu tenìa istrintu a lagrimone.

19.
Mi fia abbratzende unu cristallu
Dìligu, nuscosu, aunidu a mie;
Ite bella, jara et soliàna die!
Tzertu, no lu podìa ninnare-a ballu,
Ma fia grata-et cuntenta puru gasìe,
Imboltos umpare in-d'un'isciàllu.
Sos alenos como los faghìat issu...
Forsis, nachi, podìat esser dimissu!

20.
Sa 'ucca abberìat che astoreddu,
Ponzéndemi sa presse et tuncende;
Fidadesa como già bi fia lende
Et postu l'appo su primmu-'estireddu.
S'ànimu meu puru già fit sanende,
Ca assaniàdu como fit cherveddu;
Lu-'ider sàilvu, fit pro me che meighina:
In venas mi ponìat adrenalina.

21.
Su calvàriu nostru già est finidu,
Et bénnida est sa die de torrare
A domo nostra, tottos tres umpare.
Ma tottu su chi nos est sutzedìdu,
Cun su chi Deus nos at cuntzedìdu,
Pro semper in su coro-at a restare:
In conca m'at lassadu su signale;
Fortuna-amus tentu eccetzionale!

22.
Oe, at ott'annos custu gherradore
Et mattana già dat, che-i sas criaduras:
Curret, giògat, est unu binchidore
Et at àppidu bellas fioriduras.
Cras, at a esser su meu 'ardiadore,
M'at a torrare tottu sas premuras;
Ma, in sa vida no-at a esser solu,
Ca affaccu tenet unu noittolu.

23.
Custas ottavas mias sunt dedicadas
A tottu sas mamas chi ant suffridu,
A tottu cussas chi no ant austidu,
A tottu sas chi si sunt cunfortadas;
A tottu issas, chi fizu-ant battidu
Et pro cussas prus isfortunadas.
Custu fizu at vìvidu s'inferru:
Ma b'est su-'eranu poi de 'onzi ièrru.

24.
Sunt pro issu puru custas ottadas,
Pro chi s'ammentet sa fortza ch'at tentu.
De sos primmadìos siet su monumentu,
Chi pelèas suas no sient irmentigadas.
Cussas imprentas suas fint trobojadas,
Ma como sunt tostas che su cimmentu,
Ca-ant fortza puru sas cosas minores:
Da-e ranos sutterrados, creschent laòres.

🆅 Dal sito http://vocabolariocasu.isresardegna.it/lemmi.php
Vintichimbe: venticinque.
Chidas: settimane.
Pisedda: ragazza, bambina.
Vintises: ventisei.
Accansada: esaudimento.
Tribàgliu: lavoro.
Accorada: accorata, angosciata, amareggiata.
Abberelu: incanto, stupore.
Isettende: aspettando.
Ischidu: saputo.
Brinchende: saltando.
Bòvida: soffitto, volta.
Rezìat: reggeva.
Ficchidu: in piedi, dritto.
Abbramidu: bramoso, goloso.
Prinzesa: gravidanza.
Ardiàre: custodire, proteggere.
Arriscosu: rischioso.
Festa manna: nome della festa celebrata in onore dei santi patroni di Porto Torres (SS), Gavino, Proto e Gianuario, che coincide con la Pentecoste.
Brottu: Proto.
Matta: pancia, ventre.
Barigadu: passato, trascorso, superato.
Bennarzu: gennaio
A-caristìa: purtroppo.
Abbolottu: discordia, agitazione, turbamento.
Marturìa: martirio.
Sàmbene: sangue.
Traìnu: torrente.
Retzidos: ricevuti.
Isettaìa: aspettavo.
Allestridos: spicci, celeri.
Abberu: davvero.
Abboghinende: gridando.
Innoghe: qui, qua.
Illierare: sgravare, partorire.
Sussegare: calmare, tranquillizzare.
In logu: invece.
Ajuttore: che aiuta, assistente.
Biàzu: viaggio.
Disisperu: disperazione.
Alenu: fiato, soffio, respiro.
Cabidale: cuscino.
Nessi: almeno.
Coro: cuore.
Dirrenu: scoraggiamento, avvilimento.
Atzola: matassa; bogarende atzola, risolvere un problema intricato.
Austida: aborto, abortita.
Concluìda: conclusione.
Abbasattu: scempio, maltrattamento, strage.
Corriàttu: coriaceo, resistente.
Tzoccu: tonfo, rumore, scoppio.
Derroccu: precipizio, confusione; imprecazione.
Ippòcrate: medico, geografo e aforista greco antico, considerato il padre della medicina scientifica.
Istoccu: o istoccada, coltellata.
Criadura: creatura, bimbo piccolo, neonato.
Pes: piedi.
Cras: domani.
Bidu: visto.
Intesu: sentito.
Biu: vivo.
Apposentu: stanza.
Sorrasta: cugina.
Àtteras: altre.
Suere: suggere, prendere il latte.
Jannas: porte.
Manzanu: mattino.
Brutta: sporca.
Faladu: sceso, svenuto.
Sutta: sotto.
Disvelare: svelare.
Feu: brutto.
Ojos: occhi.
Infustos: bagnati.
Bucca: bocca.
Iscusolzos: scrigni.
Malesanu: malsano, cagionevole.
Parados: preparato, sistemato.
Ammuttada: l’atto di cantare la ninna nanna.
Siddadeddu: tesoretto.
Chizone: angolo.
Inghiriàdu: avvolto.
Minudeddu: piccolino.
Ancas: gambe.
Puzone: uccello.
Bratzos: braccia.
Istrìziles: sottili, magre, magri.
Alidreddu: porro selvatico.
Conchighedda: testolina.
Briòne: germoglio, embrione.
Disgradessidu: non gradito.
Friu: attimo.
Affaccu: accanto.
Issu: lui, esso.
Bidèndelu: vedendolo.
Mudas: silenziose, mute.
Istimadu: amato, caro, prediletto.
Curridore: corridoio.
Parimis: sembravamo.
Dildiciàdos: sventurato, infelice.
Pòddighe: dito.
Carignados: accarezzati.
Fulferarzos: passeri.
Boghe: voce.
Ottighentos: ottocento.
Incalchidas: condensate, rinfervorate; rafforzamenti.
Leàdu: preso.
Rejones: ragioni, discorsi, ragionamenti.
Affannìa: affanno.
Ammanitzende: preparato.
Aggiummài: quasi, circa.
Dies: giorni.
Umpare: insieme.
Accostazare: fiancheggiare, sostenere.
Daìa: davo.
Abbistos: accorti.
Giamende: chiamando.
Criaduredda: piccola creatura, neonato.
Sàilvu: salvo.
Manos: mani.
Beranos: primavere.
Albores: albe.
Fàula: bugia.
Gosada: godimento, goduta.
Isperu: speranza.
Tremìa: tremavo.
Sòrighe: topo.
Battu: gatto.
Cordiolos: cordicelle, funicelle.
Galu: ancora.
Annattu: attaccato.
A-lagrimone: con le lacrime agli occhi.
Dìligu: delicato.
Nuscosu: profumato, odoroso.
Aunidu: unito.
Jara: chiara.
Soliàna: soleggiata.
Ninnare: cullare.
Gasìe: così.
Imboltos: avvolti.
Isciàllu: scialle, copertina.
Nachi: dicono, si dice.
Astoreddu: piccolo astore, falchetto.
Presse: fretta.
Tuncende: lamentando.
Fidadesa: fiducia.
Bestireddu: vestitino.
Assaniàdu: tranquillo, pacifico, contento.
Cherveddu: cervello.
Meighina: medicina.
Sutzedìdu: successo.
Cuntzedìdu: concesso.
Gherradore: guerriero.
Mattana: fastidio, noia, sfacchinata.
Torrare: restituire, tornare.
Noittolu: novellino.
Suffridu: sofferto.
Battidu: portato.
Inferru: inferno.
Ièrru: inverno.
Ottadas: strofe di otto endecasillabi (sei a rima alternata e gli ultimi due a rima baciata).
Tentu: preso, avuto.
Primmadìos: precoci, anticipati, prematuri.
Pelèas: fatiche, tormenti.
Irmentigadas: dimenticate.
Imprentas: impronte, orme.
Trobojadas: intricate, aggrovigliate.
Tostas: dure.
Ranos: chicchi.
Sutterrados: sotterrati.
Laòres: frumenti.

Dal sito https://www.piccinopiccio.it/giornata-mondiale-della-prematurita
Ogni anno, il 17 novembre, il mondo si illumina di viola.
Si celebra il World Prematurity Day – Giornata Mondiale della Prematurità.
Quella luce che si accende sui più importanti monumenti delle più grandi città del mondo, sugli ospedali che hanno al loro interno una Terapia Intensiva Neonatale, fino ai più piccoli paesi, ha un importante compito: portare a conoscenza, sensibilizzare ed informare sulla prevenzione del parto pretermine, sulla nascita prematura e sul percorso di crescita dei bambini che alla nascita sono ricoverati in un reparto di cure intensive.

Nessun commento:

Posta un commento

Sentidu